Maryjne sanktuarium w Swarzewie, będąc przedłużeniem Jej obecność na sposób obecności miłości, staje się znakiem dla wymiaru wiecznego, na który jako Służebnica Pańska wskazuje i do którego prowadzi. Mamy tu do czynienia z Bożą ekonomią znaków niosących ożywienie wewnętrzne wiary, nadziei i miłości. Lecz w proces ten są również wprzęgnięte elementy zewnętrzne, których rola w naszym sanktuarium nie może ulec ograniczeniu. Na pierwszym miejscu, tak jak w życiu publicznym Jezusa, Matka Jego przyjęła słowa, zachowała je i wiernie czyniła (KK 58), tak też działanie Słowa Bożego w sanktuarium stanowi moment charyzmatyczny, fenomen każdego sanktuarium maryjnego.
Sanktuarium swarzewskie ściągało zawsze najlepszych kaznodziejów danego czasu z regionu lub stolicy biskupiej. Można dodać, iż Maryja - słuchaczy. A przecież i w naszych czasach - Swarzewo było amboną biskupów chełmińskich, a odtąd (25.03.1992) stało się amboną biskupów Metropolii Gdańskiej. Słowo Boże poruszające i porywające słuchaczy - pielgrzymów w sanktuarium swarzewskim nabiera znamion charyzmatycznej mocy budzenia sumTeń. Jest ono ogniem rozpalającym serca i ducha pielgrzymów. Słowo Boże w sanktuarium swarzewskim nie tylko głosi chwałę Maryi, ale wzywa do naśladowania Jej wartości i cnót oraz jest na służbie sakramentów.
Nazwać by można sanktuarium swarzewskie kazalnicą naszej „małej ojczyzny” i spowiednicą regionu. Adagium: Per Matrem ad Filium - uczy, iż „Maryja w niebie troszczy się z macierzyńską miłością o braci swego Syna jeszcze pielgrzymujących, obracających się wśród niebezpieczeństw i trudów" (KK 62). Maryja pełna dobroci wspiera Kościół w pełnieniu jego macierzyńskiej funkcji rodzenia i oczyszczania z grzechów168.
Tajemnicze moce sanktuarium mają swoje miejsce również w konfesjonałach, bowiem „powszechną potrzebę oczyszczania sumień, zmiany myślenia i dróg życia oraz wolę wytrwania przy Bogu, przypisuje się słusznie - Ucieczce Grzeszników169. Pierwszy kontakt pątnika z cudowną statuą, pierwsze wejrzenie na Matkę zaznacza się spontanicznym pragnieniem oczyszczenia. To odczucie własnej grzeszności i potrzeba pokuty odzywa się w sumieniu zarówno ludzi religijnie zaniedbanych czy tych, którzy od wielu już lat stracili z Bogiem łączność łaski, jak również w sercach osób praktykujących i religijnych170. Daje się doświadczać jak Matka Łaski i miłosierdzia prowadzi pielgrzymów do odnowy sumień i postaw, do nawrócenia i nowego żyda171.
Obraz z sanktuarium swarzewskiego, to konfesjonały stale, przenośne, improwizowane oraz długie przed nimi kolejki ustawione niekiedy pod gołym niebem, w słońcu, ale też w chłodzie, a nawet w deszczu. Dla kustosza sanktuarium i dla spowiedników to ogromny problem, ale i moment głębokiej refleksji; dla pielgrzymów obdarowanie darem wolności i pojednania, dla pielgrzymów z zagranicy zdumiewający obraz wiary, a dla wszystkich temat rozległych myśli teologicznych i pastoralnych.
Najwyższym wyrazem żywotności duchowej sanktuarium swarzewskiego jest zgromadzenie wspólnoty czcicieli Boga i Maryi w świętej Eucharystii. Maryja nie tylko zaprasza i ściąga wszystkich pielgrzymów, ale pragnie ich jak matka nakarmić najlepszym pokarmem. Eucharystia bowiem buduje Kościół (KK 11), tworzy wspólnotę i jedność. Moment eucharystyczny w naszym sanktuarium oznacza wejście z Maryją pod krzyż Odkupiciela oraz udział w Chrystusowej Ofierze, aby wszyscy mieli życie w obfitości. Msza św. w sanktuarium maryjnym w Swarzewie jest szczytem uroczystości. Przez Eucharystię sanktuarium staje się Wieczernikiem ludu Bożego. Dlatego trzeba na nowo przemyśleć słowa papieża Jana Pawła II: „Eucharystia uobecnia całe dzieło Odkupienia, które w ciągu roku ponawia się w sprawowaniu Bożych tajemnic; w niej sam Odkupiciel rzeczywiście obecny pod świętymi postaciami, daje się wiernym, przybliżając ich zawsze do tej miłości, która jest potężniejsza niż śmierć, jednoczy ich z samym sobą i zarazem jednoczy ich wzajemnie”172.
168 Zięba J., Elementy Teologii Sanktuarium Maryjnego, w: Studia Pelplińskic, Pelplin 1983, t. XIV, s. 155
169 Kosiak P., Próba teologicznego opisu kultu Matki Bożej Jasnogórskiej, w. Studia Ciaromontana, Jasna Góra 1981, s. 59.
170 Tamże, s. 59-60.
171 Zieba , dz. cyt., s. 155.
172 Bulla: Aperite portas Redemptori, s. 3